Dodaars gedrag, Little Grebe, Dabchick behaviour. Geoorde fuut, Black-necked Grebe, Eared Grebe
Ziehier een korte serie, met dit keer de nadruk op één soort, dodaarzen met aan het eind, ter vergelijking, enkele foto's van een tweede kleine futensoort: geoorde futen. De dodaarsjes zijn gefotografeerd in diverse gedaanten en gedragingen. Een jonge dodaars zwemmend op de Catspoele in de Dellebuursterheide, tijdens ons verblijf bij Marcel en Imme, doet mij teruggrijpen naar mijn dodaarsfoto's van enkele jaren geleden. Sommige daarvan plaatste ik, voor de vergelijking tussen verwante soorten futen, bij de geoorde futen in een eerdere blog. Maar er is er meer en ze verdienen nadere aandacht.
De kleinste fuutjes hebben een simpel verenkleed, zonder de kuiven en kragen die je bij de andere futen ziet. Het enige contrasterende zijn de muntgroene, bijna oplichtende mondhoeken in het volwassen kleed en natuurlijk hun unieke dons-aars. Ze lokten mij naar een nestelplaats bij de Diemer Zeedijk met hun voortdurend herhaalde territoriumroep.
Dodaarzen zijn schuwe vogels en van kortere afstand alleen goed te observeren, als de waarnemer zich perfect verborgen houdt, bijvoorbeeld in een schuiltentje. Dat van mij stond in de oever van een geïsoleerde, rietomzoomde poel in de Diemer Vijfhoek, waar zich in het voorjaar twee paartjes dodaars vestigden. Interessant, want dwars over dat poeltje trokken ze, onder voortdurend gekrakeel, een grens tussen hun territoria.
In onderstaande foto's zie je allerlei gedragingen, die ik duid als baltsgedrag, gepaard gaand met de roep die je net hoorde - de eerste drie foto's - en vervolgens een overgang naar agressie - de volgende vier foto's, daarna schermutselingen, inclusief vliegende schijnaanvallen en veel gespetter, gevolgd door een stevig gevecht tussen twee individuen, de buurmannetjes denk ik zomaar. Ik interpreteer die waarnemingen aan de hand van veldstudies uitgevoerd door vooral Europese en Noord-Amerikaanse ornithologen. In het bijzonder wil ik noemen Jon Fjeldså, emeritus hoogleraar Ornithologie in Kopenhagen met uitmuntende artikelen over futenecologie en -gedrag, en een prachtig boek, "The Grebes", over alle soorten in de futenfamilie wereldwijd. Fjeldså illustreert zijn boeken zelf, met als hoogtepunt 'The Largest Avian Radiation' 2021 (helaas geen Nederlandse editie beschikbaar) over de evolutie van zangvogels, met honderden aquarel-schilderijen van zangvogels, meestal in vlucht. Zeer aanbevolen.
Het wordt rustiger in de poel, en enkele weken na de grensconflicten verschijnen de donsjongen, net uit het ei, ongeveer 10 gram licht. Je hoort ze met hun ijle futenroep en ziet de jonge dodaarsjes in opeenvolgende groeistadia. Ze worden gevoerd met visjes - soms is een driedoornige stekelbaars herkenbaar - of waterinsecten, o.a. een libelle-nimf. Wat later in het seizoen vangen de grotere jongen hun prooidieren zelf. Ze voeren daarmee ook de donsjongen, hun broertjes en zusjes uit een tweede legsel. Soms zie je jongen op de rug van een ouder meevaren. Dat gebeurt minder vaak dan bij andere futensoorten, doordat doodaarsouders de gezinszorg geregeld onderling verdelen en met jongen op de rug kun je als dodaars beter niet duiken.
Tot slot, voor de vergelijking met een ander klein fuutje dat ook in Nederland broedt, voeg ik aan het eind van deze serie een paar foto's van geoorde futen toe. Je ziet overeenkomsten en verschillen.
En tenslotte voeg ik, om mij moverende redenen, als allerlaatste een gierzwaluwfoto toe.
Ik wens je veel kijkplezier!
Bekijk, zo je wil onderstaande fotoserie in dit overzicht met de mogelijkheid van weergave in volledig scherm.
Met groet,
Jieles van Baalen
Gierzwaluw, Common Swift, Heeg 2022