Lentevogels en meer, Geoorde Futen - Black-necked Grebe - en hun bizarre biologie

May 17, 2021 • Leave a Comment

Hallo,

Deze blogpost begint waar de vorige eindigde. Wintertafereel met torenvalk en spreeuw geeft mooi weer van hoever dit mannetje moest komen tot waar hij nu is: toen bittere koude, sneeuwjacht, weinig muizen maar wel een spreeuw in de sneeuw. Nu nestelen ze. Van de prooivogels die torenvalken eten, naast muizen als stapelvoedsel, vormen spreeuwen het hoofdmenu, ruwweg 70%. Wat je hier ziet is dus vrij kenmerkend.

Ter ere van al die broedende knobbelzwanen laat ik je een serie zien met wat voorafgaat aan dat broeden: de balts uitgevoerd door een paartje knobbelzwaan in dit geval gefotografeerd vanaf een dijk bij Nijkerk. Heel sierlijk, bijna fijne kunst, natura artis, zonder verdere kunstgrepen.

In een polder direct ten westen van het Zuidlaardermeer, zien we, een paar weken geleden veel geoorde futen. In zomerkleed werkelijk schitterende vogels, in winterkleed saai al houden ze het helderrode oog. Ze leven daar onder de hoede van kokmeeuwen die in hun kolonie bescherming bieden aan broedende geoorde futen zo wordt verondersteld. Het zou gaan om bescherming tegen predatoren. Of geoorde futen een tegenprestatie bieden is niet bekend. De kokmeeuwen laten de legsels van de geoorde futen ongemoeid. Dat is opmerkelijk, want kokmeeuwen nemen wel eieren uit bijvoorbeeld naburige visdiefkolonies.

Ik las twee hoogst interessante artikelen over de biologie van geoorde futen gedurende broedtijd, trek en overwintering. Een bizarre biologie zo blijkt. Val niet van je stoel of, als dat wel gebeurt, lees gewoon door: geoorde futen zijn trekvogels, maar ze kunnen een groot deel van het jaar niet vliegen. Ze vliegen alleen tijdens de voorjaars- en najaarstrek (over afstanden tot in totaal 6000km). In de tussenliggende periodes zijn geoorde futen vluchtloos. Ze bevinden zich dan in hun broedgebieden, de gebieden waar vleugelrui plaatsvindt of de gebieden waarin ze pauzeren en overwinteren. Daarmee hebben ze van alle vliegende vogels veruit de langste vluchtloze periode, ongeveer negen maanden per jaar. Afhankelijk van de fase waarin de vogels verkeren, krimpen of zwellen de vliegspieren of de pootspieren, het hart en de spijsverteringsorganen. Zo slinken vlak voor een etappe tijdens de trek de spijsverteringsorganen en de pootspieren en zwellen het hart en de borstspieren waarmee die futen vliegen. Na de vlucht andersom. En dat in drie à vier cycli per jaar. Voorafgaand aan de jaarlijkse vleugelrui worden ze dik en vet. Bizar inderdaad. Zijn geoorde futen daarmee kwetsbare vogels? Absoluut niet: de geoorde fuut is wereldwijd de meest algemene Podiceps-soort: ze komen als broedvogel in enorme aantallen voor in Noord Amerika, Europa, Noord Azië en Zuid Afrika. De soort is kennelijk goed aangepast aan bepaalde op aarde ruim aanwezige omstandigheden. Terug naar de foto's: Je ziet een paartje geoorde fuut. Zijn ♂ en ♀ te onderscheiden? Volgens gidsen en handboeken niet, volgens recentere literatuur wel, o.a. o.b.v. bepaalde maten. Ervaren waarnemers kunnen dat ook zegt men. Wie is wie op de foto met dat stel? Ik doe een suggestie. Hoe dan ook, over één à twee weken ben ik nogmaals op genoemde plek om die geinige jongen op de rug van vader en/of moeder te zien.

De gaai stond al lang op mijn lijst. In een grote tuin in Wageningen Hoog krijg ik ze goed voor mijn lens. Brutaal maar schuw en met een prachtig verenkleed. Ze broeden ergens vlakbij. In dezelfde tuin fotografeerde ik een grote bonte specht die zijn tong uitsteekt. Aan de foto van de mannetjesmerel in voorjaarskleed en alerte houding zie je dat deze vogel het best in volle zon gefotografeerd kan worden: pas dan zijn alle mogelijke details en subtiele tintverschillen zichtbaar, zelfs enige weerschijn en krijgt het dier een beter fotografisch reliëf. Ik leg graag vogels vast bij volle zon. Zie bijvoorbeeld deze appelvink en in deze serie o.a. de kuifeend, de kievit en de fitis. Een fitis kan donkere poten hebben, zoals op deze foto; een tjiftjaf geen lichte. Verder: buitelende kieviten, een foeragerende kluut, zwarte stern zonder kop in vlucht, de halsbandparkiet, broedvogel in Kockengen en gefotografeerd in een tuin aldaar. En er is meer.

Ik wens je veel kijkplezier,

Met groet!

Jieles van Baalen

Torenvalk ♂, Common Kestrel with prey, Kockengen 2021,

Torenvalk ♂, Common Kestrel, Kockengen 2021,

Knobbelzwaan, ♂, ♀, Mute Swan, Nuldernauw, 2019

Knobbelzwaan ♂, Mute Swan, Nuldernauw, 2019

Knobbelzwaan, ♂, ♀, Mute Swan, Nuldernauw, 2019

Kuifeend ♂, Tufted Duck, Kockengen 2021

Kuifeend ♂, Tufted Duck, Kockengen 2017

14 Geoorde Fuut ♀, ♂, Haren 2021

Geoorde Fuut ♀, ♂, Black-necked Grebe / Eared Grebe, Haren 2021

14 Geoorde Fuut ♂, Haren 2021

Geoorde Fuut, Black-necked Grebe / Eared Grebe, Haren 2021

14 Geoorde Fuut ♂, Haren 2021

Geoorde Fuut, Black-necked Grebe / Eared Grebe, Haren 2021

14 Geoorde Fuut ♀, Haren 2021

Geoorde Fuut, Black-necked Grebe / Eared Grebe, Haren 2021

Geoorde Fuut, juv, Black-necked Grebe / Eared Grebe, Haren 2021

Kluut, Pied Avocet, Waverhoek 2021

14 Zwarte Stern, Kockengen 2021

Zwarte Stern, Black Tern, Kockengen 2021

14 Zwarte Stern, Kockengen 2021

Zwarte Stern, Black Tern, Kockengen 2021

Grutto, Black-tailed Godwit, Kockengen 2021

14 Kievit, Ronde Hoep 2021